Xét nghiệm máu có ra nicotine không là thắc mắc phổ biến của người hút thuốc lá, thuốc lá điện tử, pod hay vape. Nhiều người lo lắng khi phải khám sức khỏe, xét nghiệm trước khi đi làm, mua bảo hiểm hoặc phẫu thuật. Việc hiểu rõ nicotine được xử lý như thế nào trong cơ thể và các loại xét nghiệm thường dùng sẽ giúp bạn chủ động hơn trong mọi tình huống.
Xét nghiệm máu có ra nicotine không và đo những chất gì?
Nicotine và cotinine là gì?
Nicotine là chất kích thích có trong thuốc lá, xì gà, dung dịch pod và vape, được hấp thụ rất nhanh qua phổi và đi thẳng vào máu. Tuy nhiên, trong máu, nicotine không tồn tại lâu mà được gan chuyển hóa thành nhiều chất khác nhau trong thời gian khá ngắn.
Trong số các chất chuyển hóa đó, cotinine là chất được dùng phổ biến để kiểm tra việc sử dụng nicotine. Cotinine ổn định hơn nicotine, tồn tại lâu hơn trong máu, nước tiểu và nước bọt nên thường được các phòng xét nghiệm lựa chọn khi cần xác định bạn có dùng sản phẩm chứa nicotine hay không.
Xét nghiệm máu thường đo nicotine hay cotinine?
Trong thực tế, hầu hết các xét nghiệm máu không chỉ tập trung vào nicotine nguyên chất. Phần lớn sẽ đo nồng độ cotinine và một số chất chuyển hóa khác để đánh giá mức độ phơi nhiễm nicotine. Điều này giúp bác sĩ kết luận chính xác hơn về việc bạn có hút thuốc lá, dùng pod hay thường xuyên hít phải khói thuốc thụ động.
Bên cạnh xét nghiệm máu, một số trường hợp còn sử dụng xét nghiệm nước tiểu, nước bọt hoặc tóc. Mỗi loại xét nghiệm có “cửa sổ phát hiện” khác nhau, nghĩa là thời gian nicotine và cotinine có thể bị phát hiện sẽ không giống nhau giữa các mẫu xét nghiệm.
Nicotine tồn tại trong máu và cơ thể bao lâu?
Thời gian nicotine còn trong máu
Nicotine có thời gian bán thải tương đối ngắn, thường chỉ từ vài giờ cho đến khoảng một ngày tùy cơ địa và thói quen sử dụng. Sau khi bạn dừng hút, nồng độ nicotine nguyên chất trong máu sẽ giảm khá nhanh, khiến việc phát hiện trực tiếp nicotine bằng xét nghiệm máu trở nên khó khăn hơn sau một khoảng thời gian.
Tuy vậy, dù nicotine giảm nhanh, cơ thể vẫn tiếp tục xử lý và thải các chất chuyển hóa. Vì thế, dù bạn không còn cảm thấy “phê” hay thèm thuốc rõ rệt, các dấu vết liên quan đến việc sử dụng vẫn có thể được xét nghiệm phát hiện trong thời gian dài hơn.
Cotinine và thời gian lưu lại trong cơ thể
Cotinine là dấu ấn sinh học chính để đánh giá việc sử dụng nicotine và có thể tồn tại trong máu lâu hơn nhiều so với nicotine. Đối với người hút thuốc thường xuyên, cotinine có thể được phát hiện trong máu từ vài ngày cho đến hơn một tuần sau khi dừng sử dụng. Người hút ít hoặc chỉ dùng một lần có thể đào thải nhanh hơn, nhưng vẫn không thể “mất dấu” ngay lập tức.
Ngoài máu, cotinine trong nước tiểu còn tồn tại lâu hơn, thậm chí có thể phát hiện sau hơn một tuần với người dùng thường xuyên. Một số xét nghiệm tóc chuyên sâu có thể cho thấy lịch sử sử dụng nicotine trong khoảng thời gian dài hơn, dù không phổ biến bằng xét nghiệm máu và nước tiểu.
Yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm nicotine
Thói quen sử dụng thuốc lá, pod, vape
Người hút hoặc dùng pod, vape thường xuyên với hàm lượng cao sẽ có nồng độ nicotine và cotinine trong máu lớn hơn, tồn tại lâu hơn so với người chỉ dùng thỉnh thoảng. Tần suất, số lượng mỗi lần hút và loại sản phẩm (thuốc lá truyền thống, pod, salt nic nồng độ cao…) đều tác động đến kết quả xét nghiệm.
Người chỉ sử dụng một vài hơi pod trong thời gian ngắn có thể đào thải nhanh hơn, nhưng vẫn có khả năng bị phát hiện nếu xét nghiệm được thực hiện đúng thời điểm. Vì vậy, không nên chủ quan cho rằng dùng ít thì xét nghiệm sẽ luôn cho kết quả âm tính.
Cơ địa, sức khỏe và tốc độ chuyển hóa của mỗi người
Mỗi người có tốc độ chuyển hóa nicotine khác nhau, phụ thuộc vào chức năng gan, thận, độ tuổi, cân nặng, giới tính và thậm chí là yếu tố di truyền. Người có tốc độ chuyển hóa nhanh có thể đào thải cotinine sớm hơn, trong khi người có sức khỏe kém hoặc mắc bệnh gan, thận có thể giữ các chất này lâu hơn trong cơ thể.
Ngoài ra, chế độ ăn uống, uống nước nhiều hay ít, vận động, sử dụng thêm thuốc khác cũng có khả năng ảnh hưởng đến quá trình đào thải. Đây là lý do vì sao cùng một lượng hút nhưng kết quả xét nghiệm giữa hai người lại có thể khác nhau đáng kể.
Khói thuốc thụ động cũng có thể bị phát hiện
Không chỉ người trực tiếp hút pod hay thuốc lá mới có nguy cơ dương tính trong một số xét nghiệm nhạy. Nếu bạn thường xuyên hít khói thuốc thụ động trong môi trường kín, nồng độ nicotine và cotinine vẫn có thể thấp nhưng đủ để xuất hiện trong một số loại xét nghiệm chuyên sâu.
Trong các bài kiểm tra thông thường, mức độ từ khói thuốc thụ động có thể không cao đến mức bị coi là người hút chủ động. Tuy nhiên, điều này vẫn nhắc nhở rằng việc đứng gần người hút thuốc hoặc pod trong thời gian dài không hề an toàn cho sức khỏe.
Lưu ý quan trọng cho người dùng thuốc lá, pod và vape
Không nên sử dụng nicotine trước các buổi khám và phẫu thuật
Khi chuẩn bị phẫu thuật hoặc làm các thủ thuật y khoa, bác sĩ thường khuyên bạn không hút thuốc, không dùng pod trong thời gian nhất định. Nicotine có thể ảnh hưởng đến tim mạch, huyết áp và quá trình đông máu, nên việc hạn chế sử dụng không chỉ để “qua mặt” xét nghiệm mà chủ yếu nhằm giảm nguy cơ biến chứng trong lúc can thiệp y tế.
Nếu bạn sắp khám sức khỏe đi làm hoặc ký hợp đồng bảo hiểm, hãy đọc kỹ yêu cầu của đơn vị tổ chức. Một số nơi chỉ cần bạn khai báo trung thực, số khác có thể yêu cầu xét nghiệm nicotine. Trong mọi trường hợp, việc trung thực luôn tốt hơn là cố gắng sử dụng mẹo để đối phó xét nghiệm.
Sử dụng pod và vape vẫn tiềm ẩn rủi ro sức khỏe
Dù nhiều người coi pod và vape là lựa chọn “nhẹ nhàng” hơn thuốc lá truyền thống, nicotine vẫn là chất gây nghiện và ảnh hưởng đến tim mạch, hệ thần kinh và giấc ngủ. Với người trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên, việc sử dụng sớm có thể tạo thói quen phụ thuộc về lâu dài.
Nếu bạn đã và đang dùng pod, việc tìm hiểu kỹ sản phẩm, nồng độ nicotine và lắng nghe khuyến cáo từ bác sĩ sẽ giúp hạn chế rủi ro. Tuy nhiên, nếu có thể giảm dần và tiến tới bỏ hẳn nicotine, sức khỏe lâu dài của bạn sẽ được cải thiện rõ rệt hơn rất nhiều tại giá Vape.
Nội dung bài viết chỉ mang tính tham khảo, không thay thế tư vấn, chẩn đoán hay điều trị y khoa. Khi cần xét nghiệm hoặc có vấn đề liên quan đến sức khỏe do sử dụng thuốc lá, pod, vape, bạn nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên môn để được hướng dẫn chính xác.
